Wet- en regelgeving

Toepassingsbereik en melding gesloten bodemenergiesystemen (paragraaf 4.111 Bal). Hier staan de inhoudelijke regels voor de activiteit gesloten bodemenergie:

• Aanleggen van gesloten bodemenergiesysteem
• Gebruiken van gesloten bodemenergiesysteem

Een gesloten bodemenergiesysteem onttrekt met een circulatiefvloeistof door gesloten leidingen warmte of koude aan de bodem. De circulatiefvloeistof komt niet in contact met het grondwater. De installatie bestaat uit bodemlussen (warmtewisselaars), een warmte- en circulatiepomp. Het is verboden deze activiteit te starten zonder dit ten minste 4 weken van tevoren bij bevoegd gezag (vaak de gemeente) te melden. Ten minste 4 weken voor de start van de activiteit verstrekt de initiatiefnemer de volgende gegevens:

• Een plattegrondtekening en situatietekening: de tekeningen (schaal 1:1000) geven de bodemlussen, het middelpunt en de einddiepte van het systeem weer;
• De coördinaten: de initiatiefnemener meldt de coördinaten van het middelpunt van het gesloten bodemenergiesysteem. De einddiepte meldt de initiatiefnemer in meters onder het maaiveld;
• Interferentie: in de melding staan gegevens waaruit blijkt dat het gebruik van het systeem niet leidt tot negatieve interferentie met reeds bestaande systemen, of met systemen die wel al zijn gemeld of systemen waarvoor een omgevingsvergunning is verleend. Hiervoor moet de initiatiefnemer tijdig navraag doen bij het bevoegd gezag;
• De SPF-verklaring: het erkende bedrijf dat het systeem aanlegt, geeft een verklaring af toe over het energierendement dat het gesloten energiesysteem zal halen. Dat rendement is uitgedrukt als Seasonal Performance Factor (SPF). Dit staat in artikel 4.1144. De initiatiefnemer en/of gebruiker voegt de verklaring toe bij de melding;
• Het bodemzijdig vermogen: de initiatiefnemer meldt het bodemzijdig vermogen. Ook meldt de initiatiefnemer de omvang van de behoefte aan warmte en koude waarin het systeem zal voorzien;
• De naam en adres van de persoon die het gesloten bodemenergiesysteem ontwerpt, installeert en aanlegt en van degene die de boringen verricht.

Tot slot wat als de activiteit ooit afloopt? Wil de initiatiefnemer de activiteit beëindigen? Dan geeft hij of zij 4 weken voor beëindiging aan het bevoegd gezag de volgende gegevens door:

• de gegevens over de manier waarop het gesloten bodemenergiesysteem buiten gebruik wordt gesteld
• de naam en het adres van degene die de werkzaamheden gaat verrichten, zodat het bevoegd gezag kan controleren of dat bedrijf erkend is voor die werkzaamheden.

Naast toepassingsbereik en melding gelden bepaalde voorschriften. Het gaat om voorschriften over registratieplicht, voorkomen van negatieve interferentie, lozingsroutes, temperatuur recirculatievloeistof. Daarnaast gelden ze voor werkzaamheden, systeemeisen, het berekenen van het energierendement, meetverplichting warmte en koude, en buiten gebruik stellen van de activiteit.

Wanneer de regels van toepassing zijn

Registratieplicht

• De hoeveelheden warmte en koude die aan de bodem zijn toegevoegd vanaf de datum waarop het gesloten bodemenergiesysteem in gebruik is genomen;
• Het jaarlijkse energierendement;
• De gemiddelde temperatuur per maand van de circulatievloeistof in de leiding waarin de circulatiefvloeistof naar de bodem wordt teruggeleid.

De initiatiefnemer stuurt deze gegevens aan het bevoegd gezag. Dat staat in artikel 4.1138 van het Bal. Deze registratie is niet verplicht voor een gesloten bodemenergiesysteem dat wordt gebruikt voor een woning dat onderdak biedt aan 1 huishouden. Voor deze laatste groep gelden wel vaker uitzonderingen. Check dit vooral bij uw eigen gemeente. 

Voorkomen van negatieve interferentie

Toetsen op interferentie

Het SIKB-document bodemenergie bevat een methode voor het toetsen van interferentie tussen kleine gesloten systemen. Deze methode maakt gebruik van een rekentool ITGBES (Interferentie Tool Gesloten BodemEnergieSystemen), om de cumulatieve temperatuureffecten van dicht bij elkaar gelegen kleine gesloten bodemenergiesystemen te berekenen. ITGBES is ontwikkeld voor eenvoudige standaardsituaties: ITGBES kan berekeningen uitvoeren voor situaties met maximaal 20 kleine verticaal geplaatste systemen met maximaal 6 bodemwarmtewisselaars per systeem. Voor complexere situaties en/of grotere systemen, is modelmatige berekening van onderlinge temperatuureffecten nodig. Kijk daarvoor eens op de website van ITGBES-PRO. 

Temperatuur circulatievloeistof

Lozingroutes

Werkzaamheden

• BRL 6000-21/00: voor het bovengrondse deel van het systeem
• BRL SIKB 11000: voor het ondergrondse deel van het systeem
• BRL SIKB 2100: voor mechanisch boren in de bodem

Systeemeisen voor gesloten systemen

• Het gesloten bodemenergieysysteem is afgestemd op de bodem en behoefte aan warmte en koude van het gebouw. Het systeem mag dus niet over- en of onder-gedimensioneerd zijn. Bij een doelmatig beheer moet het systeem het verwachte rendement ook halen.
• Zodra systeem in gebruik is, moet over een periode van vijf jaar net zoveel warmte als koude (in megawattuur) aan de bodem zijn toegevoegd. Warmte en koude moeten dus in balans zijn. Een beperkt koudeoverschot vergroot het thermische beïnvloedingsgebied maar is toegestaan.

Dit artikel is wederom niet van toepassing op gesloten bodemenergiesystemen met een bodemzijdig vermogen kleiner dan 70 kW in een gebouw met woonfunctie.

Meetverplichting: warmte en koude

Berekenen energierendement

In de Bal is het begrip energierendement van het bodemenergiesysteem opgenomen. Dit rendement wordt in een Seasonal Performance Factor (SPF) uitgedrukt. Bij een melding of vergunningsaanvraag moet worden opgegeven en tijdens de exploitatiefase moet worden gemeten.

Berekening

Op grond van artikel 4.1144 Bal verstrekt de initiatiefnemer een berekening van het energierendement in de maat van een Seasonal Performance Factor (SPF). De berekening gaat als volgt: